كاكەیی.. ئاینێ وان ئیسلامە و باوەریا وان تاكخودایی!
- 10-08-2018, 00:00
مە باوەری ب تاكانا خودێ هەیە و مە باوەری ب دروستبوونا كەونی و مرۆڤان و ژیانێ و روحێ هەیە و ئەو تشتێ بەری دنیایێ و پشتی وێ و گرێدانا وان ب ئەڤا بەری وێ و پشتی وێڤە هەی، باوەری ڤەكولینێن ئیمانێ بخوەڤە دگریت و باوەری ب باشیێ و خرابیێ و ئەڤا مەزن و شێخێن مە ل سەر رێكەفتین و خو دانە دەستا خودێ مەزن و باوەری ب پێغەمبەرێ وی، باوەریا دروست لدەف مە، كریارن و (سەوابتێن) زانستی و كردارینە و ناڤەرۆكا باوەریێ ب تاكخودایی و (روحانییا باتنی) یە.
عامر جەلیل ئیبراهیم
و، صباح كوردستان
كاكەیی.. ئێك ژ پێكهاتەیێن روحانیێن عیرفانینە و لڤێ دووماهیێ دروست بووینە، ئاینێ وان ئیسلامە و ئیمانا وان باوەریا تاكخوداییە، ب هەورامی دئاخڤن كو دەیكا زاراڤێن زمانێ كوردی یە، ل كەركوك و مووسل و دیالا و بەغدا و هەرێما كوردستانێ و ئیرانێ و توركیا دژین. كاكەیی وەك گەلەك پێكهاتەیێن دی، ژ لایێ گروپێن تیروریێن داعشڤە، توشی گەلەك جورێن سەركوتكرنێ و دەربەردەكرنێ بووینە، بەلێ ئەوان ناسناما خوە و خوییاتیا خوە بۆ ئاخا عیراقێ پاراستینە، ئەڤا ب سەدەهان سالان ل سەر ژیاین.
لدەستپێكێ مە ئەڤ دان و ستاندنە دگەل (سەردار ئارجمەند) ئەمیرێ گشتیێ پێكهاتەییا كاكەییان، ئەنجامدا و ب خوشحالیڤە بەرسڤێن مەدا.
*كاكەیی كینە؟
ـ كاكەیی ئێك ژ مەزهەب و پێكهاتەیێن روحانی، عیرفانیێن بلندن، ل سەر دەستێ (سەید ئیسحاق) دروست بووینە و ل دەڤەرا (شەهرەزور) ب سولتان ئیسحاق ناڤدارە و دگەهنە شەجەرا (ئیمام عەلی). كاكەیی پێكهاتەیەكا تاكخودایی كەڤن و بەرنیاسن ل عیراقێ، لدەڤەرێن جودا یێن عیراقێ دژین، وەك كەركوكێ و مووسل و دیالا و بەغدا و هەرێما كوردستانێ، وان باوەرییا خویا تایبەت هەیە و بۆ دەمێن درێژ یا بەردەوام بوویە و دكاروانێ خویێ درێژدا، كو ب سەدان سالان كێشایی، گەلەك گوهورین ب سەردا هاتینە، ئەڤە ژی حالەتەكێ سروشتییە، هەمی بزاڤێن هزری و باوەریبوونێ، دگەل پێشكەفتنا دەمی و پێشكەفتنا مرۆڤی، ئەو ژی پێش دكەڤن".
*مێژوویا كاكەییان بۆ كەنگی دزڤریت؟
ـ مێژوویا كاكەییان ژ سالا 1290ز 670ك دەست پێدكەت، ژ (سولتان ئیسحاقێ) كورێ شێخ عیسایێ بەرزنجی، كو خودانێ تەكیایێ بوو و وی مرید و شوونكەفتی هەبوون، سەید ئیسحاقی خواندنا خوە ل فێرگەهێن ئاینی تەمام كریە و پاشی هاتیە بەغدا و ل فێرگەها نیزامی و پاشی چوویە دیمەشقێ و پاشی توركیا، د خواندنا هزرا عەلەویدا رول هەبوویە و وی دەمی شیایە گەلەك شوونكەفتیان كومڤەبكەت، ئەڤێن هزرا پەرستنا تاكخودایی هەین، پاشی كورێ وی سەید محەمەد كاكەیی ل دەڤەرێن عیراقێ و ئیرانێ و توركیا بلاڤكریە، پاشی كورێ وی سەید ئیبراهیم كو ل بەغدا هاتیە ڤەشارتن و وی (مەزارەك) ل وێرێ هەیە و ب ئێك ژ (مەزارێن) بناڤ و دەنگ ل بەغدا دهێتە ناسكرن و ل جیهانا ئیسلامی ئەو قوناغ ژ قوناغێن پێشكەفتنا كاكەییان بوون.
*باوەریێن كاكەییان چنە؟
ـ مە باوەری ب تاكانا خودێ هەیە و مە باوەری ب دروستبوونا كەونی و مرۆڤان و ژیانێ و روحێ هەیە و ئەو تشتێ بەری دنیایێ و پشتی وێ و گرێدانا وان ب ئەڤا بەری وێ و پشتی وێڤە هەی، باوەری ڤەكولینێن ئیمانێ بخوەڤە دگریت و باوەری ب باشیێ و خرابیێ و ئەڤا مەزن و شێخێن مە ل سەر رێكەفتین و خو دانە دەستا خودێ مەزن و باوەری ب پێغەمبەرێ وی، باوەریا دروست لدەف مە، كریارن و (سەوابتێن) زانستی و كردارینە و ناڤەرۆكا باوەریێ ب تاكخودایی و (روحانییا باتنی) یە.
ستوونێن باوەریا مە چارن و ئەڤێن ل خوارێنە (راستوگیی و دادی، پاقژی و خو پاقژكرن، جوامێری و خو نە پەرستن، باوەری و قانعبوون).
*پەرتوك و باوەری؟
ـ مە پەرتوك یێن هەین و ژوان ژی پەرتوكا (سرانجام)، ئەڤا ل چەرخێن حەفتێ و هەشتێ كوچی هاتینە نڤیسین و ژ شەش بەشان پێكهاتیە، ئەم هەمی فێركاریان تێدا دبینین، وەك رێ نیشاندەرەكیە بۆ مە، بۆ چارەسەركرنا كێشێن خویێن ئاینی و دنیەویی ئەم پشت بەستنێ ل سەر دكەین، ئەڤ پەرتوكە ژی ل هیچ جهەكی نەهاتیە چاپكرن.
هندەك ژ بابەتێن (سرانجامێ) بنیاتێ حوكمان تێدایە و ئەم دبێژینێ (زانستێ بلند)، چاكسازیێن فەلسەفی، لدەستپێكا وێ ژی هاتیە، نابیت هەر كەسێ هەبیت د هوردەكاریێن پەرتوكا پیروزدا بگەریت، دڤێت ب نیشانان بهێتە خواندن، نابیت بكەڤیتە دەستێ هندەك كەسان و ئەو نە شایستێ وێ بن.
ئەو ل گوتنێن مەزنێن خوە دبێژن كەلام یان دەفتەری، دیسان دبێژنە زانایێن ڤێ رێكێ (كەلام خوان) یان كو خواندەڤایێ كەلامی، هەر "كەلامەك" ژی یێ بكێش و سەروایە یان ژی ب پەخشانكیا جوان هاتیە نڤیسین، مە گەلەك پەرتوكێن دی ژی هەنە و ل چەرخێن كوچی یێن جودا هاتینە نڤیسین، دناڤبەرا چەرخێ دویێ تا سێزدێدا و ژوان ژی (دەور بەهلول، دەور شاهـ، خوین، كەلام ئێل بەگی جاف، كەلام نەوروز، كەلام حەیدەری..). ژ پەرتوكێن مە (چاوەدان عورفی) و ئەو پەرتوكا پیتان یا صوفیە و پەرتوكا (ژیان) و (خودێ ناسی) یا سەلمان ئەفەندی ئەلماتبی، دگەل ڤان پەرتوكان ژی دیوانێن شعری هەنە و وەك لاڤان، دهێنە خواندن.
سەبارەت نهێنییا نزیكبوونا وان ب ئێزدییانڤە، ئەمیرێ پێكهاتەیا كاكەییان گوتی، پێكهاتەیا وان یا سەربەخوویە و چ گرێدان ب ئێزدیاتیێڤە نینە، بتنێ پەیوەندیێن گشتی و دبیت ژی هندەك بابەتێن دگەل ئێك هەڤپار هەبن و وەك ئاینێن دی یێن مەسیحی یان جوهییان.. هتد.
گوت ژی، هەمی رۆژ لدەف كاكەییان دپیروزن و لدویڤ باوەریا وان، دڤێت مرۆڤ هەمی رۆژان بۆ خوە بكار بینیت بۆ خزمەتكرنا كومەلگەهی و رۆژێن دووشەمبی و پێنج شەمبی برەنگەكێ گشتی لدەف موسلمانان د پیروزن، ئەم ژی وەك پێكهاتەیەكا موسلمان، هەر تشتێ مولسمان ب پیروزی بزانن، لدەف مەژی پیروزن.
زمانێ دەیكێ یێ كاكەییان هەورامیە و ب دەیكا زاراڤێن زمانێ كوردی دهێتە ناسكرن، زێدەباری زمانێ دەیكێ، زمانێ دەڤەرێ كو ئەم پێ دئاخڤین ل هەر جهەكێ ئەم لێبین و هەكە لدەڤەرێن كوردان بین، ئەم بزمانێ كوردی دئاخڤین و هەكە لدەڤەرێن عەرەبان بین، ب زمانێ عەرەبی دئاخڤین و هوسان ل ئیرانێ و توركیا ژی.
رێ و رەسم
*رێ و رەسمێن وە د هاوسەرگیریێ و د مرنێدا د چاوانن؟
ـ سەبارەت هاوسەگیریێ ئەو گرێبەستەكا پیروزە و ئێك ژ سونەتێن خودێ مەزنە ل سەر عەردی و هەمان رێ و رەسم و پێرابوون دهێنە پەیرەوكرن، یێن د ئاینێ ئیسلامێدا هەین چ وەك شەریعەت یان ژی مەدەنی و لدویڤ یاسایا بارێ شارستانییا عیراقێ، مرن ژی ب هەمان رێ و رەسمن و لدویڤ رێ و رەسمێن دەڤەرێ نە و لدویڤ بنەمایێن ئاینێ ئیسلامی.
سەبارەت درێژكرنا سمبێلان لدەڤ كاكەییان، ئەو بتنێ پاشماوەكێ كەلتوریە بۆ وان مای، گەلەك ژ زەلامێن ڤێ پێكهاتەیێ ل سەر دچن و بەلێ لڤێ دووماهیێ دیاردە كێم بوویە و برەنگەكێ گشتی لدویڤ چەرخێ نوی هاتیە گوهورین، هەر دیسان مە جل و بەرگەكێ تایبەت یێ هەی و ئەم شانازیێ پێدبەین و ژ باب و باپیرێن مە یێ بومە مای.
مە چ نوونەرێن راستی ل پەرلەمانێ عیراقێ نینن و ئەم هەست دكەین ئەم د پەراوێز خستینە، بەلێ مە جڤاتەك هەیە و ژ رهـ سپی و مەزنێن عەشیران پێكدهێت و ب سەروكاتیا من، وەك ئەز ئەمیرێ پێكهاتەیێ، بۆ زانین پرانیا دەڤەرێن مە كەفتینە ژێر دەستێ گروپێ تیرورستیێ داعش و تیرورێ زەلامێن مە كربوونە ئارمانج لهەمی دەڤەرێن وان، كو گەلەك ژ كورێن مە ل دیالا و بەغدا و كەركوكێ و صەلاحەددین و مووسل هاتنە كوشتن و مە ب سەدان شەهید داینە و گوندێن كاكەییان بوینە ئارمانج و هاتینە خرابكرن، وەك داقوق و حەمدانیە ل مووسلێ.
*دناڤ لەشكەری و كومەلگەهیدا تێكەلین
هەر دڤێ دان و ستاندنێدا مە چاڤ ب (هاشم عاصی) نوونەرێ پێكهاتەییا كاكەییان، ل وەزارەتا ئەوقافێ و كاروبارێن ئاینی ل هەرێما كوردستانێ كەفت و لدوور رولێ كاكەییان تێكەلییا وان دناڤ لەشكەری و كومەلگەهیدا، گوت: "كورێن پێكهاتەیا كاكەییان وەك هەمی عیراقیان دناڤ رێزێن هێزێن عیراقیدانە و مە چ هێزێن سەربازی یێن تایبەت نینن، ژبلی رولێ وان یێ دیار د بەرسینگرتنا هێرشێن ڤێ دووماهیێ و وان رولێ سەرەكی هەبوو، دەما داعش هاتینە دناڤ كەركوكێدا و چەندین گەنجێن مە شەهید بوون و ژوان دناڤ هێزێن لەشكەریدانە و پێشمەرگەنە و پولیسێن ناڤەندی و ناڤخویینە، مە گەنجێن خوە پالڤەددان، بۆ بەرگریكرنێ ژ وەلاتێ خوە و مە شەهید ل هەمی بەشێن ئاخا عیراقێ هەنە".
هاشمی زێدەتر گوت: "پشتی كەفتنا رژێما بەرێ ل سالا 2003ێ، كو 35 سالان دەستهەلاتا بەعسییان ڤەكێشایی، كاكەیی وەك هەمی پێكهاتەیێن دی ژ گەلەك مافێن خویێن ئاینی و كارگێری دبێ باربوون و ئەم د دەستورێ عیراقیدا وەك ئاین نەهاتبووینە ناسكرن و د دەستورێ عیراقێ یێ نوو ژیدا، هەر چەندە مە گەلەك هەولدان كرن. پشتی سالا 2003ێ ژی، گەنجێن مە چوونە دناڤ هێزێن چەكداریێن لەشكەری و پولیسان و ناڤ هێزێن پێشمەرگەیدا، كاكەییان شەهید و قوربانی ژ پێخەمەت وەلاتی هەنە، بوویە هندەك ئاراستەیێن ئاینی یێن توندرەو، ئەم كرینە ئارمانج ب بەهانا ئەم نە موسلمانین و جوداهیا كاكەییان وەك مەزهەبەك ژ ئیسلامێ، ئێك ژ خالێن سەرەكی بوو، كو ژلایێ بەعسییان و رێكخستنێن توندرەوڤە ببینە ئارمانج و چەندین كەساتیێن پێكهاتا مە هاتنە تیروركرن و بەلاڤوك ل سەر خەلكێ مە هاتنە بلاڤكرن، كو ژ كەركوكێ و مووسل دەركەڤن و نزیكی 250 هاولاتیێن مە ژ زارۆك و ژن و گەنجان هاتنە كوشتن، گەلەك ژ خێزانێن ل باژێرێ مووسل، بەرەڤ هەرێما كوردستانێ كوچبەر بوون.
ل مووسل ژی گرنگترین ناڤەندا مە یا ئاینی كو گورێ (شاهـ هەیاس) لێبوو، ل گوندێ وەردەك هاتە خرابكرن و دیسان گورێ (باوە یادگار و پیر دەستو) و ل سەر ڤێ بتنێ ژی نە راوەستان، بەلكو ئەڤ تیرورستێن هەنێ رابوون ب خرابكرنا گوندێ وەردەك، كو گرنگترین گوندێ كاكەییانە ژ لایێ ئاینی و سیاسیڤە و مەزنترین گوند بوو و زێدەتر ژ 600 خێزانان لێ دژیان.
