سەرچاوەكان: جولەی جددی بۆ چارەسەركردنی دۆسیەی ئاو لەگەڵ وڵاتانی سەرەوە و پشتیوانی دادوەری بۆ لابردنی خراپ بەكارهێنانەكان

بەغدا - INA- ئامنە ئەلسەلامی

ئەمڕۆ هەینی وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو ڕێوشوێنەكانی خۆی بۆ كەمكردنەوەی كاریگەرییەكانی كەمی ئاو و وردەكارییەكانی دانوستانەكانی لەگەڵ لایەنەكانی ئێران و توركیا ڕوونكردەوە، كە بە جددی وەسفی كرد سەبارەت بە دۆسیەی ئاو، هاوكات بوونی پشتیوانی دادوەری بۆ پشتڕاست كردەوە لابردنی خراپ بەكارهێنانەكان لەسەر ڕووبارەكان.

 عەلی رازی وتەبێژی وەزارەتەكە بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) وتووە : تۆمەتباركردنی باڵیۆزی توركیا لە بەغدای عێراق بە بەفیڕۆدانی ئاو نادروستە و ئامانجەكەی تێكەڵكردنی كاغەزە بۆ خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی لە دەستەبەركردنی پشكی دادپەروەرانەی عێراق و لە هەمان كاتدا وەزارەتی سامانەكان ناڕەزایەتی خۆی پێشكەش بە دەستێوەردان لە سیاسەتی بەم پێیە كرد و ئاڕاستەی وەزیری سەرچاوەكان مەهدی ئەلحەمدانی، كرد كە یاداشتێكی ناڕەزایەتی پێشكەش بكات لە بەرامبەر ئەوەی لە لێدوانەكانی گونەیدا هاتووە.

رازی ئەوەشی خستەڕوو : وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو گرنگییەكی زۆری بە دۆسیەی ئاو داوە، چ لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و چ لەسەر ئاستی دەرەوە سەبارەت بە دۆسیەی دانوستانەكان، یان لەسەر ئاستی ناوخۆ و ئەو بابەتە رێكارانەی كە لە وەزارەت وەرگیراون بۆ پاراستنی ئاو و یەدەگەكان، دڵنیابوون لە دابەشكردنی دادپەروەرانە و سنوورداركردنی خراپ بەكارهێنانی پشكەكانی ئاو.

لە درێژەی قسەكانیدا وتی: سەبارەت بە دۆسیەی دانوستانەكان لەگەڵ وڵاتانی سەرەوە، دانوستانێكی زۆر لەگەڵ لایەنی توركیا هەبووە، هەروەها دوو كۆبوونەوە لەگەڵ لایەنی ئێرانی هەبووە كە دواهەمینیان كۆبوونەوەی سەرۆك وەزیران و جێگری سەرۆكی ئێرانی بوو بە ئامادەبوونی وەزیری سەرچاوەكان و رێككەوتن كرا كە كۆبوونەوە تەكنیكیەكان لەسەر مەلەفی ئاو بگەڕێنەوە بۆ ئەوپەڕی گرنگی خۆی، بە تایبەت لەم قۆناغەدا.

ئاماژەی بەوەشدا :چەند كۆبوونەوەیەكی تەكنیكی لەگەڵ لایەنی توركیا هەبووە، سەردانێكی هاوبەش و یاداشتێكی لێكتێگەیشتن هەبووە كە لە ساڵانی 2009-2014 واژۆ كراوە، بەڵام تائێستا جێبەجێ ناكرێت سەرەڕای پەسەندكردنی لەلایەن پەرلەمانی توركیا و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا و ئاماژەی بەوەشكردووە : پرۆتۆكۆلێكی هاوبەش لە نێوان عێراق و توركیادا هەیە، لەلایەن لایەنی عێراقییەوە واژۆكراوە و لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە پەسەندكراوە، بەڵام لایەنی تورك واژۆی لەسەر نەكردووە.

ئاماژەی بەوەشكرد : ناوەندێكی توێژینەوەی هاوبەش هەیە كە بڕیار بوو لە بەغدای پایتەخت دابمەزرێت، بەڵام سەرەڕای هەموو ئەم جوڵەیە هیچ وەڵامێكی ڕوونمان لە لایەنی توركیاوە نەبینی. سەرەڕای ئەمەش پێویستی بە پاراستنیان هەیە و پەیوەندییەكان و ئەنجامدانی گفتوگۆ و كۆبوونەوە بە مەبەستی گەرەنتیكردنی مافەكانی ئاوی عێراق.

رازی هیوای خۆی دەربڕی كە لە ماوەی داهاتوودا پرۆتۆكۆڵی هاوبەشی نێوان عێراق و توركیا پەسەند بكرێت و بكرێتە كارپێكردنی كردەیی و كاریگەر بە مەبەستی گەرەنتیكردنی مافە داراییەكانی عێراق لە رووبارەكانی دیجلە و فورات كە لە رێگەی دیپلۆماسییەوە كاری لەسەر دەكرێت .

جەختیشیكردەوە : مەلەفی ئاو چەندین میحوەری هەیە و وردەكاریی تەكنیكی و سیاسی و دیپلۆماسی و تەنانەت بازرگانیشی تێدایە، هەروەها دەبێت هەموو ئەو كاغەزانە بخرێنە سەر یەك مێز بۆ ئەوەی ئەنجامێكی جێگەی ڕەزامەندی دەربكەوێت كە زامنی مافەكانی ئاوی عێراق بكات و دادپەروەرانە بەدەست بهێنێت و هاوبەشكردن بۆ جێبەجێكردنی پێداویستییەكانی و جەختی لەسەر پێویستی جێبەجێكردنی ئەوەی پێی دەوترێت هاوبەشكردنی ئاو و زیانەكان لە ماوەی كەمی ئاودا، كە لەلایەن میساق و یاسا نێودەوڵەتییەكانەوە دانپێدانراوە.

هۆشداریشیدا لەوەی گۆڕانكاریی كەشوهەوا كاریگەری نەرێنی لەسەر داهاتەكان هەبووە، بەڵام تاكە هۆكار یان گەورەترین هۆكار نین، بەو پێیەی هۆكارێكی سەرەكی هەیە كە نوێنەرایەتی دەكرێت لە فراوانبوونی وڵاتانی سەرەوەی رووبار بە دامەزراندنی بەنداوی عەمبارەكان و پڕۆژەكانی ئاودێرییان، جگە لە پرسی ئاودێری سروشتی ئاو ساڵان لە نێوان مامناوەند، لافاو و كەم.

ڕوونیشی كردەوە : عێراق بە وەرزی سێیەمی كەمی ئاودا تێپەڕی، كە داهاتەكانی زۆر بەڕێژەیەكی بەرچاو كەمكردەوە، لە بەرامبەریشدا وەزارەت كار بۆ پڕكردنەوەی ئەم كەم و كوڕییە دەكات بە كەمی داهات لە كۆكردنەوەی ئاو بۆ دابینكردنی پێداویستییە كشتوكاڵییەكان، ئاوی خاو بۆ كارگەی شلكردنەوە ، ئاوی خواردنەوە مسۆگەر بكەن، هۆرەكان هاوبەش بكەن، زمانی ناوچەكە بدەن و هەموو بەكارهێنانەكانی تر.

ئاماژەی بەوەشكردووە : وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو گرنگی بە پارێزگاكانی بەسڕە و میسان و زیقار و موسەننا دەدات، بەو پێیەی پارێزگاكانی جێگرەوەن، و لە ئەنجامدا زیاتر كاریگەری كەمی ئاو یان زیادبوونی پشكی ئاویان لەسەرە و جەخت لەوە دەكاتەوە كە وەزارەت كاردەكات بۆ ڕێگریكردن لە پێشێلكارییەكان و بەرزكردنەوەیان بە پشتیوانییەكی زۆری حكومەت لەلایەن سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانەوە و وەزیرەكان و دەسەڵاتی دادوەری لەلایەن ئەنجومەنی باڵای دادوەری و سەرۆكەكەیەوە، و دەزگا ئەمنییەكان بە هەموو جۆرەكانیانەوە.