رابیتەی بانكە ئەهلیەكان: دینار بەرەو چاكبوونەوە دەڕوات و بەهێز و سەقامگیری دەگەڕێتەوە

ئابوری

30-04-2023, 17:43

بەغدا - INA

ئەمڕۆ یەكشەممە رابیتەی بانكە ئەهلیەكانی عێراق دووپاتیكردەوە كە دینار بەرەو چاكبوونەوە دەڕوات و بەهێز و سەقامگیری دەگەڕێتەوە.

ڕاوێژكاری رابیتەی بانكە ئەهلییەكان سەمیر نوسەیری لە ڕاگەیەندراوێكدا كە بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ڕایگەیاندووە: دینارەكەمان بەرەو چاكبوونەوە و گەڕانەوەی بەهێز و سەقامگیری دەگەڕێتەوە، جەختیشی لەوە كردەوە كە بە چاوێكی وردەوە بۆ واقیعەكە لە بەكارهێنانی سیاسەتی دراو و ڕێكارەكانی بانكی ناوەندی و بەدواداچوونی وردی دۆخی بازاڕی دراوی بیانی لە ناوخۆ و دەرەوە و ئاسانكاریكردنی میكانیزمەكانی دەستڕاگەیشتن بە سەكۆی گواستنەوەی ئەلیكترۆنی گواستنەوەی دەرەكی و جێبەجێكردنی ستانداردە نێودەوڵەتییەكان كە ڕێگە بە عێراق دەدات ڕێكوپێك بێت لە سیستەمی بانكی جیهانی و كۆنترۆڵكردنی جوڵە و سەلامەتی سووڕانەوەی دراوی بیانی و پابەندبوونی بانكەكان بە جێبەجێكردنی ڕێنماییە نوێیەكانی گواستنەوەی دەرەكی بۆ ساڵی 2023و چارەسەركردنی ئاستەنگەكان سەرەتا بووە هۆی پووچەڵكردنەوەی ئەو بۆچوونە توندڕەو و ڕەشبینانەی كە دەڵێن قەیرانەكە بەردەوام دەبێت، دۆخی ئێمەش وەك حاڵەتی لوبنان و ئێران، سوریا و توركیا دەبێت كاتێك دۆلار دراوی ناوخۆیی ئەم وڵاتانەی خوارد.

نوسەیری ئاماژەی بەوەشكرد : لەڕێگەی زانیاری وردمان لەسەر دۆخی دراوی بانكی ناوەندی و بەرزبوونەوەی یەدەگی دراوی بیانی، باڵانسەكەی 110 ملیار دۆلاری تێپەڕاند، كە تا 118%ی دراوی ناوخۆیی هەناردەكراو و 130 تۆن زێڕ دەگرێتەوە،ئەوەی بە بەردەوامی و ڕۆژانە لە داهاتی دۆلاردا لە فرۆشتنی نەوتدا بەردەستە جگە لە هەڵگرتنی دراوی نیشتمانی و ئەوانەی هەناردەكراو و بەردەستن لە خەزێنەی بانكی ناوەندیدا وایان لێكرد زاڵ بێت بە جێبەجێكردنی ڕێكارەكانی بۆ داپۆشینی خواست لەسەر دۆلار لە بازاڕی ئاڵوگۆڕ و لە ڕێگەی فرۆشگا فەرمییە جیاوازەكانییەوە، ڕوونی دەكاتەوە ئەمە ئەوەیە كە لە بابەتەكانی پێشوومدا پشتڕاستم كردۆتەوە كە دینار چاك دەبێتەوە و قەیرانەكە كاتییە سەرەڕای هەموو هۆكارە دەرەكی و ناوخۆییەكان.

ئاماژەی بەوەشكرد : رێوشوێنەكانی بانكەكە بۆ زیادكردنی دابینكردنی خواست لەسەر دۆلار و گەڕەكانی دانوستاندن و شاتلەكانی پارێزگاری بانكی ناوەندی لە ئەستەنبوڵ و واشنتۆن و ئەو لێكتێگەیشتنانەی بە پاڵپشتی ڕێوشوێنەكانی بانكەكە بۆ كۆنترۆڵكردنی حەواڵە دەرەكییەكان گەیشتوونەتە چاكسازی و پەرەپێدانی كەرتی بانكی، ئاسانكاری بۆ میكانیزمەكانی گواستنەوەی دەرەكی و پشتیوانی حكومەت پاڵپشت بۆ جێبەجێكردنی ڕێكارەكانی بانكی ناوەندی و بڕیارە دروستەكانی ئەنجومەن ئیدارەی بانكی ناوەندی پاكێجی ڕێكارەكانی دەركرد بۆ دانانی ڕێنمایی و ئاسانكاری و نەرمی بۆ كەمكردنەوەی قەیرانەكە و گرنگەكەی بڕیاری بەرزكردنەوەی نرخی ئاڵوگۆڕی دراو بۆ دینار و دەستكاریكردنی نرخ بۆ 1300 دینار بۆ دارایی، 1310 بۆ بانكەكان لەڕێگەی پلاتفۆرمەوە، و 1320 بۆ گشتی، هەروەها خێرایی لە پەسەندكردنی حكومەت بۆ ئەو نرخە نوێیە و دەستبەجێ بەردەوامبوون لە مامەڵەكردن لەگەڵیدا بووە هۆی گەڕانەوەی بازاڕی پارە بۆ دۆخی سەقامگیری .

لە درێژەی قسەكانیدا : یەكێك لە هۆكارە سەرەكییەكانی دیكە كە بەشداربوو لە وەرگرتنەوەی قەرزی عێراقی زیادبوونی فرۆشی پەنجەرەی دراو بۆ حەواڵەی دەرەكییە بە ڕێژەی ئامانج لە نێوان (150-200) ملیۆن دۆلار لە ڕۆژێكدا، هەروەها زیادبوونی هاتنە ناوەوەی 100 ملیۆن دۆلارە و بازرگانانی بچووك و هاوردەكاران بۆ پلاتفۆرمەكە دوای بەدەستهێنانی سوودەكانیان لە هاوردەكردن بە نرخی فەرمی و ڕێكوپێكییان لەگەڵ سیستەمی بازرگانی دەرەكی بەپێی ستانداردە نێودەوڵەتییەكان كە پێگەی سەقامگیری دراوی لە بازاڕی بازرگانیدا بەهێزتر كرد، كە یارمەتیدەر بوو بۆ پڕكردنەوەی بۆشاییەكە لە نێوان نرخی فەرمی و نرخی هاوتەریب.

نوسەیری داوای لە بانكی ناوەندی كرد كە قۆناغی داهاتوو بكاتە قۆناغی هەڵسەنگاندن و شیكاری لەبەر ئەو هۆكارانەی كە بوونە هۆی توندبوونەوەی قەیرانەكە لە كاتی خۆیدا هەڵسەنگاندن بۆ بانكەكان و فەرمانگە ئاڵوگۆڕە مۆڵەتپێدراو و بێ مۆڵەتەكان پۆلێنكردنیان لە شێوازێكی نوێ و پەرەپێدانی كارەكانیان لە هەموو بوارەكاندا، ئاماژە بەوە دەكات كە ستراتیژی داهاتووی دەبێت سیاسەت و ڕێنمایی نوێ لەخۆبگرێت، دڵنیای دەدات لە پاراستنی سەقامگیری لە سیستەمی دارایی و سیستەمی دراو و گەیشتن بە هەنگاوی گرنگ لە هاندان و تواناسازی كەرتی بانكی بۆ بەشداریكردن لە وەبەرهێنان و گەشەپێدان، وەك لە بڕگەی حەوتەمی مادەی دوانزەدا هاتووە بۆ چاكسازی لە كەرتی دارایی و بانكیدا، چونكە چاكسازی بانكی سەرەتای چاكسازی ئابوورییە.