ژمارەیەكی مەترسیدار لە بەكارهێنەرانی ماددە هۆشبەرەكان لە دیالە

بەدواداچوون و ڕاپۆرت

25-09-2022, 14:25

دیالە - INA- سائیر هادی

تا ئێستاش بەڵای ماددە هۆشبەرەكان مەترسی بۆ سەر كۆمەڵگای عێراق و بەتایبەتی گروپی گەنجان دروست دەكات، كە قوربانیی باندەكانی ماددە هۆشبەرەكانن، بەڵام ڕێكار و پلانە توندەكانی حكومەت فراوانبوونی ئەم بەڵایەیان سنووردار كردووە و كەمكردووەتەوە بۆ ئەوەی تەواوی كۆمەڵگایەكە بكاتە ئامانج.

دەستبەسەرداگرتن و پووچەڵكردنەوەی قاچاخكردنی ماددە هۆشبەرەكان و دەستگیركردنی بەكارهێنەران و بازرگانانی ماددە هۆشبەرەكان كاریگەری ئەرێنی هەبووە لەسەر توندبوونەوەی ئەم بەڵایە و كۆنتڕۆڵی كردووە، بەتایبەتی لەگەڵ ئەو ڕێوشوێنانەی كە بۆ كۆنترۆڵكردنی سنوورەكان گیراونەتەبەر.

فەرماندەیی پۆلیسی دیالە روونكردنەوەی بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراق (INA) داوە سەبارەت بە رێكارەكانی بەرامبەر ئەمە، لەوێ بەڕێوەبەری فەرماندەیی میدیا، عەمید نیهاد محەمەد حەسەن، بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی راگەیاند : كە سەركردایەتی دوای بڵاوبوونەوە دیاردەی مەترسیداری ماددە هۆشبەرەكان لە سەرتاسەری عێراق، لەنێویاندا پارێزگای دیالە، كارەكانی ئەنجامداوە و لەسەر دوو میحوەر گرنگ، یەكەمیان بەدواداچوون و دەستگیركردنی بەكارهێنەران، پەرەپێدەران و بازرگانانی ماددە هۆشبەرەكان و گرتنەبەری ڕێوشوێنی یاسایی دژی ئەوان، ڕوونی دەكاتەوە كە ژمارەی ئەو كەسانەی كە دەستگیركراون لە سەرەتای ساڵی 2022ەوە گەیشتووەتە 316 تۆمەتبار.

حەسەن ئاماژەی بەوەشكرد : میحوەری دووەم بریتییە لە ئەنجامدانی وتاری هۆشیاری و پەروەردەیی لەسەر مەترسیی بەڵای ماددە هۆشبەرەكان بە هەماهەنگی لەگەڵ ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی، وەقفی سوننە و شیعە، هەروەها سەرۆكایەتی زانكۆی دیالە، ئاماژەی بەوەدا : كە ئەم بابەتانە دەبوو بە ڕوونی و بەرجەستە ئاستی تاوانی ماددە هۆشبەرەكان لە ماوەی ئەمساڵدا كەم بكەنەوە و هەماهەنگی لە ئاستی باڵا لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتییەكانی تەندروستی لە دیالە بكات، بەرپرسیارن لە چارەسەركردن و چاكسازی بەكارهێنەرانی ماددە هۆشبەرەكان بە مەبەستی دووبارە تێكەڵكردنیان بە كۆمەڵگا.

لای خۆشیەوە بەڕێوەبەری پۆلیسی كۆمەڵایەتی لە دیالە، عەمید سەڵاح عەدنان ئیسماعیل بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی راگەیاند : پۆلیسی كۆمەڵایەتی بەردەوامە لە ئەنجامدانی كۆنفرانس و وۆركشۆپ لەسەر بەڵای ماددە هۆشبەرەكان بە هاوكاری لەگەڵ رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و چالاكوانان بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم مەترسییە گەورەیە، ڕوونیكردەوە : كە گفتوگۆ لە بابەتی بەڵای ماددە هۆشبەرەكاندا ئەنجامدرا و ڕێگاكانی ڕزگاربوون لەم بەڵایە و كەمكردنەوەی و بۆچوون و پێشنیاری بەنرخ لەلایەن ئامادەبووانەوە لە وۆرك شۆپەكاندا هەبوو و ئەوەش ڕوونكرایەوە بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ژمارە بێبەرامبەرەكانی بەشی كۆنترۆڵكردنی ماددە هۆشبەرەكان و ماددە دەروونییەكان، هەروەها تەلەفۆنەكانی پۆلیسی كۆمەڵگا لەڕێگەی پۆستەرەكانی دابەشكردن و لێدان بە مەبەستی ئەوەی لەبەردەستی هەمووان بن بۆ ڕاپۆرتكردنی هەر حاڵەتێكی خراپ بەكارهێنان یان بەرزكردنەوەی پلە بۆ كەمكردنەوە ئەو.

ئیسماعیل جەختی لەوە كردەوە : پێویستە خێزانەكان هاوكاری بكەن لەگەڵ پۆلیسی كۆمەڵگا بە بەدواداچوون بۆ منداڵەكانیان، بەتایبەتی لە تەمەنی 12-20 ساڵییەوە چونكە تەمەنیان گرینگە و پێویستیان بە بەدواداچوونی تایبەت هەیە و لەلایەن پرۆمۆتەر و ماددە هۆشبەرەكانەوە دەكرێنە ئامانج و بریكارەكان و جەختی لەوە كردەوە : گرنگی ڕاپۆرتكردنی هەر ڕەفتارێكی گوماناوی لەلایەن كوڕ و كچەكانیان و تەنانەت هاوڕێكانیانەوە، بە مەبەستی ئەنجامدانی بەشداریی ئێمە بەپێی پێویست، دەستوەردان و پێشكەشكردنی هۆشیاری بۆ ئەم خێزانانە و ڕزگاركردنیان لەم جۆرە كێشانە بە شێوەیەكی ئاشتیانە، لە كاتێكدا پێشكەشكردنی پشتگیری دەروونی بۆ كەسی پەیوەندیدار وەك قوربانی بازرگانیكردن بە ماددە هۆشبەرەكان و باندەكانی بانگەشەكردن.

لەبەرامبەردا، بەڕێوەبەری ئەوقافی سوننە لە دیالە، قوسەی خەزرەجی بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی راگەیاند : بەڵای ماددە هۆشبەرەكان بەشێوەیەكی مەترسیدار بۆ خەڵكی پارێزگای دیالە بەتایبەتی و لە عێراق بەگشتی، ئاماژەی بەوەدا كە بەڕێوەبەرایەتی دژە ماددە هۆشبەرەكان شەو و ڕۆژ كاردەكات بەمەبەستی كەمكردنەوەی ئەم دیاردەیە.

ئەلخەزرەجی جەختی لەوە كردەوە : پێویستی بە وەستانێكی جدی هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم دیاردەیە كە خەریكە كوشتنی كوڕ و كچەكانمانە، ڕوونیكردەوە كەكۆمەڵگاكەمان لە دیالە كۆنەپەرستانە و بنەمای خێڵە، دەبێت هەمووان ڕووبەڕووی ئەم دیاردەیە ببنەوە.

لە درێژەی قسەكانیدا وتی: ئێمە لە وەقفی سوننە ئاڕاستەی ئیمام و بانگخوازانی مزگەوتەكان دەكەین بۆ بڵاوكردنەوەی هۆشیاری بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم دیاردەیە، هەروەها لە سەرجەم مزگەوتەكانی پارێزگا و وتاری هەینیدا وتارمان دەبێت، زۆرجار بۆ سنوورداركردن یان نەهێشتنی ئەم دیاردەیە.

لای خۆیەوە سەرۆكی كۆڕبەندی پۆلیسی كۆمەڵایەتی لە جەلەولا، ئەفسەری گەیاندن لە دامەزراوەی (وەند خێرخوازی ومرۆیی ) ، سەباح عەبدولكەریم حەمادی، بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA)ی راگەیاند : دەزگاكە،بە هاوكاری لەگەڵ ڕێكخراوی (باكس هۆڵەندی) پرسیارنامەیەكی ئاسایشی مرۆیی دامەزراندووە، كە یەكێكە لە پڕۆژەكان.ئەو قەبارە گەورەیە لە پارێزگای دیالە، بەو پێیەی ڕاپرسییە مرۆیییەكە هەموو شتێك لەخۆدەگرێت كە پەیوەندی بە ئاسایشی مرۆییەوە هەیە، جا خزمەتگوزارییەكانی شارەوانی بێت، كەشوهەوا، توندوتیژی خێزانی و خزمەتگوزارییەكانی پۆلیسی نیشتمانی، ئاماژە بەوە دەكات : كە ئێستا گرنگی بە بەڵای ماددە هۆشبەرەكان دەدرێت كە لە دوو دەیەی ڕابردوودا هاتە ناو كۆمەڵگاكەمانەوە، كە هەموو پرسیارنامەكان وەك دیاردەیەكی نەرێنی ئاماژەیان پێكرد و دەستی بە بڵاوبوونەوە لە كۆمەڵگادا كرد.

حەمادی ووتیشی: دەستمان كردووە بە ئەنجامدانی سیمینار و دانیشتن و وۆرك شۆپ و سەردان و دەستپێشخەری كۆمەڵایەتی بۆ سنوورداركردنی ئەم دیاردەیە بە هاوكاری لەگەڵ هەموو دامودەزگاكانی دەوڵەت و ئەوانەی لێهاتوویییان هەیە بۆ پەرەپێدانی چارەسەر بۆ ئەم كێشەیە و ئاماژەی بەوەدا : كە پڕۆژەكە لە ساڵی ڕابردووەوە دەستی پێكردووە و لە ساڵی ڕابردووەوە دەستی پێكردووە بۆ ساڵی داهاتوو بەردەوامە و 16 كارمەند كاردەكەن بۆ كۆكردنەوەی داتا لە هەریەكەیان لە سەرانسەری ناوچەكانی پارێزگا لە گوندەكان، ناوچە گوندنشینەكان و ناوەندەكانی شارەكان بۆ بەدەستهێنانی بەرهەم و ئەنجامەكان بۆ بەڵگەنامەكردنیان بە ئامادەبوونی سەرۆكی یەكە كارگێڕییەكان، بەرپرسانی ئاسایش، بەڕێوەبەری فەرمانگەكان و چالاكوانانی مەدەنی، و دۆزینەوەی چارەسەر بۆ چارەسەركردنی ناهاوسەنگی یان كەمكردنەوەی كێشەكە بۆ نەهێشتنی دیاردە نەرێنییەكان.

ئاماژەی بەوەشكرد : لە ماوەی ساڵی ڕابردوودا، ئێمە پرسیارنامەیەكمان بۆ 752 خێزان ئەنجامدا و ڕوون بووەوە كە گوندەكان و ناوچە گوندنشینەكان هیچ حاڵەتێكی بەكارهێنانی ماددە هۆشبەرەكان یان بازرگانیكردنیان تۆمار نەكردووە، چونكە ئەوان ملكەچی سروشتی خێڵن و هەندێك ڕەفتار دەپارێزن كە تێیدا و كۆمەڵگا كاریگەری لەسەرە ڕوونی دەكاتەوە: كە ئەو ژمارانەی لە ناوەندەكانی شار و قەزاكان تۆماركراون و جێگەی نیگەرانییەكی زۆرە، نەك تەنها ماددە هۆشبەرەكان، بەڵكو زەوتكردنی ئەلیكترۆنی، ئازاردانی سێكسی، هەژاری و بێكاری، كە بنەمای سەرهەڵدان و گەشەكردنی نەرێنین دیاردەكان.

لە درێژەی قسەكانیدا وتی: ئێمە ئامانجمان هۆشیاركردنەوەی خەڵك و دەستپێشخەرییەكانی كۆمەڵگایە، هەروەها بەرنامەی پەیوەندیكردن (پشتیوانیكردنی خێزانەكان) لە ڕووی دارایی و ئابوورییەوە هەیە و دیاردە نەرێنییەكان لە كۆمەڵگادا.

چالاكوانی مەدەنی تونس ئەلئەحمەد بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) دووپاتی كردەوە : كە چالاكوانان هەر لەسەرەتاوە خۆبەخشن بۆ بەرەنگاربوونەوەی بەڵای ماددە هۆشبەرەكان، بەو پێیەی هەڵمەتی هۆشیاری ئەنجام دەدەن، هەروەها چەندین وۆرك شۆپ و چەندین دانیشتنیان بە هاوبەشی لەگەڵ ئەنجامداوە و پۆلیسی كۆمەڵگا، بەڕێوەبەرایەتییە تەندروستییەكان و بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی ماددە هۆشبەرەكان.

ماددە هۆشبەرەكان بۆ گەڕان و بەدواداچوون و كۆكردنەوەی پرسیارنامەكان، ئێمەش بە ژمارەیەكی ترسناكەوە هاتینە دەرەوە لەناو قایمقامیەتی دیالە، لەگەڵ زۆری بەكارهێنەرانی ماددە هۆشبەرەكان و ئەو بڕە مادەی هۆشبەرانەی كە دەچنە ناو پارێزگاكەوە.

لە درێژەی قسەكانیدا وتی: ئێمە هەوڵدەدەین لە ڕێگەی هۆشیارییەوە چارەسەر بدۆزینەوە و ئەم دیاردەیە كەم بكەینەوە، هەروەها چالاكوان و بلۆگەرمان هەیە لە سۆشیال میدیا لەڕێگەی دروستكردنی ڤیدیۆ و ریكلام و سیمینارەوە، هەریەكەیان بەپێی ناوچەكەی خۆی و بەپێی ئەگەر لەناو كۆمەڵگاكەدا هەیە و داوا لە دایك و باوكان دەكات بەدواداچوون بۆ منداڵەكانیان بكەن لە ڕێگەی ڕەفتار و نیشانەكانی بەكارهێنانی ماددە هۆشبەرەكانەوە و ڕاپۆرتیان بكەن بۆ ئەوەی چارەسەرەكانیان خێراتر بكەن پێش ئەوەی درەنگ بێت.

ئاماژەی بەوەشكردووە : ئێمە كەسی دەستدرێژیكار بە قوربانی دەزانین نەك تۆمەتبار، هەروەها بەپێی ئەو ڕێكارە یاساییانەی كە لە شوێنی خۆیانن، هاوكارییەكی زۆریش لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتییە تەندروستییەكان هەیە لەم ڕووەوە.