ته‌واوی بڕیاره‌كانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران له‌ كۆبونه‌وه‌ی ئه‌مڕۆدا

بەغدا - INA

لە میانی دانیشتنی ئاسایی خۆیدا کە ئەمڕۆ سێشەممە بەڕێوەچوو، ئەنجومەنی وەزیران کۆمەڵێک بڕیاری دەرکرد، دیارترینیان دەسەڵاتی بە وەزارەتی نەوت بەخشی بۆ واژۆکردنی گرێبەستێک لەگەڵ کۆمپانیای (BP) بەریتانی سەبارەت بە پرۆژەی گەشەپێدان و بەرهەمهێنان بۆ چوار کێڵگەی کەرکوک، هەروەها لەنێویاندا سەندیکای پزیشکی ددان لە دابەشکردنی زەوی و زار بەپێی پەیڕەو.

نوسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران لە راگەیندراوێكدا كە بۆ ئاژانسی هەوالێ عێراقی (INA) نێردراوەتێیدا هاتووە " محەمەد شیاع سودانی، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، ئەمڕۆ سێشەممە، سەرۆکایەتیی یازدەهەمین دانیشتنی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی کرد، کە تێیدا پێشهاتە گشتییەکانی وڵات تاوتوێ کرا، بەدواداچوون بۆ جێبەجێکردنی بەرنامەی حکومەت کرا، هەروەها تەوەرەکانی بەرنامەی کار تاوتوێ کرا و بڕیار لەبارەیانەوە درا".

لە کەرتی کارەباشدا فەرمانگەکە پشتڕاستی کردەوە کە "ئەمانەی خوارەوە پەسەند کران":

دەسەڵاتدان بە وەزارەتی کارەبا بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژەکان لەسەر حسابی بودجەی کارپێکردن و وەبەرهێنان بۆ ساڵی ٢٠٢٥ بۆ کەرتەکانی وزەی (بەرهەمهێنان، گواستنەوە و دابەشکردن)، وەک ئیستسنای ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان (٢ی ساڵی ٢٠١٤) و ئەو کۆنتڕۆڵانەی هاوپێچیان پێوەکراوە، لەوانەش کۆنتڕۆڵی (٢٢) بۆ پلاتفۆرمی ئەلیکترۆنی یەکگرتوو بۆ ڕیکلام و تەندەر، بە سەقفی زۆرترینی (١٠) ملیار دینار هەر حاڵەتێک بە جیا.

گەڕاندنەوەی بڕیارنامەی کابینەی ژمارە ٢١٥ی ساڵی ٢٠١٦ بۆ دەسەڵاتدان بە وەزارەتی کارەبا بۆ گواستنەوەی ئەو کەرەستانەی کە لە کۆگاکاندا بەردەستن بۆ سوودی پڕۆژەکانی وەبەرهێنان بۆ حیسابی بودجەی کارکردن، بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژەکانی چاککردنەوە و فریاگوزاری، و لە کەمترین ئاستدا بۆ دڵنیابوون لە بەردەوامی کارکردنی سیستەمەکە.

لە دۆسێی وزەی پاکدا، فەرمانگەکە ڕایگەیاندووە کە "ئەنجومەن دەنگی لەسەر ئەمانەی خوارەوە داوە:

تیمی نیشتمانی بۆ پڕۆژەکانی وزەی نوێبووەوە و کارایی وزە، لێخۆشبوونێکی لە ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان (٢ی ساڵی ٢٠١٤) و کۆنتڕۆڵەکانی هاوپێچکراو، و لێخۆشبوونێکی لە ڕێنماییەکانی بەڵگەنامە ستانداردەکان، بە مەبەستی جێبەجێکردنی پڕۆژەی بیناکانی حکومەت کە وزە پاشەکەوت دەکات.

دەسەڵات پێدانی بەرێوەبەری گشتی کۆمپانیای دابەشکردنی کارەبای بەغدا بۆ گرێبەستکردن بۆ جێبەجێکردنی ئەو پڕۆژەیەی کە گفتوگۆی لەسەر دەکرێت، بەپێی ئەو ئیستسنایانەی لە بڕگەی (1)ی سەرەوەدا ئاماژەیان پێکراوە، و بەپێی بڕیارنامەی ژمارە (90ی ساڵی 2009ی ئەنجومەنی وەزیران) دیاریکراوە.

لە کەرتی نەوتیشدا، فەرمانگەکە ڕایگەیاندووە، "ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕیوە کە دەسەڵاتی وەزارەتی نەوت بە نوێنەرایەتی کۆمپانیاکانی نەوتی باکوور و غازی باکوور، بۆ واژۆکردنی گرێبەستێک لەگەڵ کۆمپانیای (BP)ی بەریتانی، سەبارەت بە پڕۆژەی پەرەپێدان و بەرهەمهێنانی چوار کێڵگەی کەرکوک (کێڵگەی کەرکوک بە دوو قوبەکەی (بابا و ئاڤانه‌))، کێڵگەی بای حەسەن، کێڵگەی جەمبور، و کێڵگەی خه‌باز)، تا قۆناغی کاراکردن و دەستپێکردنی کارەکانی نەوت".

ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەنجومەن ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ڕەوانەکردنی تەندەر بۆ پڕۆژەی تەواوکردنی سێیەم بۆری دەریایی بۆ هاوپەیمانی کۆمپانیای ئیتاڵی(MICOPERI) و کۆمپانیای تورکی (ESTA) بە ماوەی جێبەجێکردنی (757) ڕۆژ، لەنێویاندا پاکێجی کارە سەرەتاییەکان".

ڕوونیشیکردەوە، "ڕاسپاردەی پەسەندکردنی بڕیاری لیژنەی بەڕێوەبردنی هاوبەش لە کێڵگەی نەوتی ئه‌رتاوی پەسەندکرا، بۆ ڕەوانەکردنی تەندەری پەیوەست بە دروستکردنی بۆرییەکانی گواستنەوەی غازی خاو لە کێڵگەکانی مەجنوون و قوڕنه‌ ڕۆژئاوا/2 و ئه‌رتاوی بۆ وێستگەی پرۆسێسکردنی غاز (GPP)، هێڵەکانی بەرهەمهێنانی غازی وشک بۆ تۆڕی نیشتمانی، و بۆری کۆندێنسێت و غازی شل LPG بۆ کۆمپانیای GPP، و ڕەوانەی کۆمپانیای GPP بکرێت كه‌ بەشێک لە کارەکان بۆ کۆمپانیای پڕۆژەکانی نەوت."

لە چوارچێوەی هەوڵەکانی حکومەت بۆ زۆرترین داهاتی نا نەوتیه‌كان، فەرمانگەکە ڕایگەیاندووە کە "ئەنجوومەنی وەزیران دەنگی لەسەر کۆمەڵێک ڕێوشوێن داوە کە گرنگترینیان بریتین لە:

ڕێکخستنی دەرماڵەی کرێ بۆ هەموو موڵکەکانی سەر بە دەوڵەت بۆ ئەوەی ڕەنگدانەوەی نرخی بازاڕ و شوێنی جوگرافی بێت.

هەناردەکردنی 2 ملیۆن تۆن لەو گەنمەی وەرگیراوە، کە پێشبینی دەکرێت لە داهاتوودا بەر ئاوی باران بکەوێت، بەهۆی نەبوونی توانای هەڵگرتن و سایلۆ.

جێبەجێکردنی سەرجەم بڕیارە پەیوەندیدارەکانی ئەنجومەنی وەزیران سەبارەت بە وەرگرتنی باجی ئەلیکترۆنی لەلایەن ئه‌مانه‌ی بەغدا و بەڕێوەبەرایەتییەکانی شارەوانی.

کۆلێژە ئەهلییەکان دەبێت هەموو ئەو باجانە بدەن کە دەبێ بدرێت، لەگەڵ ئەو بڕە پارانەی کە بە پشتبەستن بە ژمارەی ڕاستەقینەی خوێندکاران حیسابی بۆ دەکرێت.

لە چوارچێوەی ڕێوشوێنی چاکسازی کارگێڕی و دارایی، فەرمانگەکە ئاماژەی بەوەدا کە “ئەنجوومەنی وەزیران ڕاسپاردەی هەموارکردنەوەی بڕیارنامەی ژمارە (١٣ی ساڵی ٢٠١٩)ی پەسەندکرد، سەبارەت بە پەسەندکردنی میکانیزمێکی یەکگرتوو بۆ پاککردنەوەی گومرگی کاڵاکان، بە زیادکردنی ئەمانەی خوارەوە:

پاککردنەوەی گومرگی کاڵا هاوردەکراوەکان لەسەر بنەمای ئەو بەهایەی کە لە لیستە بازرگانییەکاندا تۆمارکراوە، یان بەهای ئاماژەیی تۆمارکراو لە تۆمارەکانی وەزارەتی دارایی/ده‌سته‌ی گشتی گومرگی، هەر کامیان زیاتر بێت، تا ئەو کاتەی میکانیزمی پاککردنەوەی گومرگی یەکگرتوو لە ڕێگەی میکانیزمی سیستەمی گومرگی ئەلیکترۆنیەوە تەواو دەبێت ده‌سته‌ی گشتی گومرگی دەسەڵاتی دەبێت بۆ نوێکردنەوەی ئەم بەهایانە بە پشتبەستن بە یاسای گومرگی جیهانی و ڕێساکانی گومرگی نێودەوڵەتی ڕێکخراو و ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی، بەگوێرەی ئەو سیستەمە ئەلیکترۆنییانەی لەلایەن دەسەڵاتی پێشووەوە جێبەجێ دەکرێن، بەمەرجێک کە ئەمە هەموو ناوەندە گومرگییەکان بگرێتەوە، بە ناوەندە گومرگییەکانیشەوە لە هەرێمی کوردستانی عێراق.

له‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ ئه‌وه‌یش هاتووه‌ كه‌، "ئەنجومەنی وه‌زیران دەنگیدا بە دیاریکردنی ئامانجکردنی پێوەرەکانی هەژاری کە دەرئەنجامی ئەنجامی ڕاپرسییە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانی ئەو خێزانە لە عێراق بۆ ساڵانی (2023 و 2024)، کە لەلایەن وەزارەتی پلاندانانەوە ئەنجامدراوە، لە چوارچێوەی سندوقی ئاوەدانکردنەوە بۆ هەژارترین پارێزگاکان بۆ ساڵی 2025، بۆ ئەوەی ئەو پارێزگایانه‌ی بگرێتەوە کە بەرزترین ئاستی هەژارییان هەیە، بە پشتبەستن بە مادەی (15)ی سندوقی ئاوەدانکردنەوە سیستەمی هەژارترین پارێزگاکان ژمارە (٥)ی ساڵی ٢٠٢٣."

لە کەرتی کشتوکاڵیشدا، ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ئاماژەی بەوەکردووە، “ئەنجومەنەکە دەنگیدا بە ڕێگەدان بە وەزارەتی کشتوکاڵ بۆ گرێبەستکردن لەگەڵ کۆمپانیای گەشەپێدانی خورما سنووردار لە شانشینی یەکگرتوو، بۆ ئامادەکردنی نەمامەکانی خورمای نه‌سیجی کە لە تاقیگەکانیدا بەرهەمدەهێنرێت بە بڕی (20) هەزار نەمام، لە چوارچێوەی بەرنامەی نیشتمانی بۆ نۆژەنکردنەوە و پەرەپێدانی دارخورما و بڵاوکردنەوەی نەمامەکانی شانە لە عێراق بۆ ساڵی 2024 بۆ ڕێنماییەکانی جێبەجێکردنی گرێبەستە حکومییەکان و بودجەی گشتی”.

لە کەرتی وەرزشی، نووسینگه‌ی راگه‌یاندنی سه‌رۆك وه‌زیران دووپاتی کردەوە کە "ئەنجوومەنی وەزیران دەنگیدا بە بەخشینی وەزارەتی نەوت لە بڕگەی (4)ی بڕیارەکەی ژمارە (23633ی ساڵی 2023)، سەبارەت بە پاڵپشتی و بەشداریکردنی یانەی تۆپی پێی نەوتی باکوور لە خولی پلە یەک بۆ وەرزی داهاتوو".