دەستپاكی ئەنجامی بڕیارنامەكەی ڕادەگەیەنێت بۆ پێوانەكردنی تێڕوانینەكانی بەرتیل لە بازنەكانی خانەنشینیدا

ناوخۆ

27-11-2022, 11:46

بەغدا - INA

ئەمڕۆ یەكشەممە دەستەی دەستپاكی ئەنجامی بڕیارنامەكەی بۆ پێوانەكردنی تێڕوانینەكانی بەرتیل لە بەشەكانی خانەنشینی ڕاگەیاند، هاوكات پێشنیارێكی سەبارەت بە هێنانەكایەی سستەمی ئەلیكترۆنی لە كارەكانی دەستەی خانەنشینیدا پێشكەش كرد بە مەبەستی دووركەوتنەوە لە دواكەوتنی تەواوكردنی مامەڵەكان .

لە ڕاگەیەندراوێكی دەستەی دەستپاكی، كە بۆ ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA) ناردووە و تێیدا هاتووە : ڕاپۆرتێكی سەبارەت بە شیكردنەوەی بڕیارنامەیەك ئامادەكردووە كە تێڕوانینەكانی بەرتیل لە بەشەكانی دەسەڵاتی خانەنشینی و بەشی خانەنشینی و گەرەنتی كرێكاران (وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی) لە بەغدا و پارێزگاكان دەپێوێت ، داوای راگرتنی ڕەوایی ئەو بڕیارنامانەی كە دراوە بە سەرۆكی دەسەڵاتی خانەنشینی بۆ پێدانی پارەی دارایی بە سودمەندان، و دانانی میكانیزمێكی ڕوون و تایبەت بۆ ئاگاداركردنەوەی وردبینیكەری ڕێكارەكانی خەرجكردن، لەبری ئەوەی تووشی زەوتكردن بێت، دوای ئەوەی چاودێری كرا دیاردەی بەرفراوانی بەرتیل لە خەرجكردنی جیاوازییەكانی پێشوو بۆ سودمەندان بە بیانووی قبوڵنەكراو و خەرجنەكردنیان بۆ هەندێكیان، سەرەڕای تێپەڕبوونی پێنج ساڵ بەسەر تەواوبوونی لە مامەڵەكانیان.

لە ڕاپۆرتەكەدا كە كۆپییەكی بۆ ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران و وەزیرانی دارایی و كار و كاروباری كۆمەڵایەتی و دەستەی خانەنشینی نیشتمانی و بەشی خانەنشینی و گەرەنتی كرێكاران ناردووە، ئاماژەی بەوە كردووە : كە پێویستی پێداچوونەوە بەو ڕێكارانەی كە بەكارهاتووە بۆ تەواوكردنی مامەڵەكان لە بەشی خانەنشینی و گەرەنتی كرێكاران، بەتایبەتی ئەو جومگانەی كە هانی بەكارهێنانی بەرتیل دەدەن، دوای ئەوەی تۆماركران بڕیارنامەكە ئەنجامی بەرزی بۆ ڕێژەی بەرتیل یان بەرتیل وەرگرتن، جگە لە بەدواداچوونی وەزارەتەكان بۆ خۆیان بەڕێوەبەرایەتییەكان، بەمەبەستی ناردنی راگرتنی خانەنشینی فەرمانبەرەكانیان بۆ سندوقی خانەنشینی لە بەروارە دیاریكراوەكاندا، لەگەڵ ئەگەری تەواوكردنی مامەڵەی كارمەندانی سەربازی بەپێی قایمقامیەتەكان، دوای دانانی كۆنترۆڵی تایبەت و ناردنی تیمە خولییەكانی دەستەی خانەنشینی، بۆ بەدواداچوون بۆ ئەدای بەشەكان و كارمەندانی لقەكانی لە پارێزگاكان.

ڕوونیشی كردەوە: تیمی ناوەندی دەستەكە و تیمە پاڵپشتییەكانی و تیمەكانی پێكهاتبوو لە بەڕێوەبەرایەتی و فەرمانگەكانی لێكۆڵینەوە لە بەغدا و پارێزگاكان، بڕیارنامەیەكیان ئەنجامدا لەسەر بۆچوونی (7 هەزار و 394) وردبینیكار لە (33) بەش لە بەغدا و پارێزگاكان لە ڕێگەی (281) سەردانی مەیدانی بۆ بەشەكانی خانەنشینی، ئاماژە بە ئەنجامی شیكاری بڕیارنامەكان دەریخست كە ئاستی بەرتیلدان (تێڕوانین)، واتە ئەوانەی بوونی بەرتیلیان ڕاگەیاندووە لە هەموو عێراق، بڕی (7.25%) بووە، و ئاستی بەرتیل (پێوانەكردن)، كە ڕایانگەیاندووە كە بەرتیلیان داوە بووە (3.50%).

سەبارەت بە ڕێژەی بەرتیلدان لە فەرمانگەكانی بەغدا، ڕاپۆرتەكە ئاماژەی بەوەشكردووە : بەشی خانەنشینی و گەرەنتی كرێكاران بەرزترین ڕێژەی بەرتیل (تێگەیشتن)ی تۆماركردووە كە (21.90%) بووە، دواتر بەشی خانەنشینی بۆ قوربانیانی تیرۆر و ڕژێمی پێشوو بە ڕێژەی (12.50%)، پاشان فەرمانگەی خانەنشینی سندوقی فەرمانبەرانی دەوڵەت (8.74%)، لە كاتێكدا فەرمانگەی خانەنشینی سەربازی كەمترین ڕێژەی تۆماركردووە، كە دەكاتە (0.50%) (پێوانەكردن)، لە بەشی خانەنشینی و گەرەنتی بەشی كرێكاران تۆماركراوە، و بڕی (13.13%) بووە، 50%، پاشان سندوقی خانەنشینی گشتی و خانەنشینی بە ڕێككەوت (4.80%) و (4.10%).

لە درێژەی قسەكانیدا وتی : لە پارێزگاكان فەرمانگەكانی خانەنشینی لە بەسڕە، ئەنبار، و بابل بەرزترین ڕێژەی بەرتیل (قبوڵكردن) یان تۆماركردووە كە دەكاتە (42%، 23.20، و 18%)، بە ڕێككەوت و سەبارەت بە ڕێژەكان لە بەرتیل (پێوانە)، ئەوان بەم شێوەیە بوون: 24.60)، پاشان خانەنشین بوو لە بەسڕە (14%)، و بابل (11.80%).

لە درێژەی قسەكانیدا: ئەنجامی پرسیارنامەكە دەركەوتووە كە (58%)ی وەڵامدەرەوەكان لە بەغدا ئاماژەیان بەوە كردووە كە ڕێكارەكان و بەڵگەكانی كاركردن (ڕۆتین) هۆكاری سەرەكین بۆ دواكەوتن یان ڕێگریكردن لە تەواوكردنی مامەڵەكە، پاشان كۆنترۆڵی لاواز لەلایەن ( 35%)، ئاماژە بەوە دەكات كە "(10%)یان بە مەبەست ئەوە دەكەن بە هۆكاری زەوتكردن كە پاڵنەری وەرگرتنی بەرتیل بووە، وەك بۆ بەشەكانی خانەنشینی لە پارێزگاكان، ڕێژەیەكی زۆر پشتڕاستیان كردەوە كە دواخستن یان ڕێگریكردن لە تەواوبوونی مامەڵەكە بووە دیارترین هۆكاری پێدانی بەرتیل.

لە ڕاپۆرتەكەدا ئاماژە بەوە كراوە : كە میكانیزمی خەرجكردنی جیاوازیەكان بۆ بەشێك لە خانەنشینان و قوربانیانی تیرۆر، خاڵێكی سەرەكیی هاتنە ژوورەوە پێكدەهێنێت بۆ ڕەشبگیریكردنیان و ناچاركردنیان بە پێدانی بەرتیل لەلایەن تۆڕێكی شوێنپێهەڵگرەوە بە هاوكاری لەگەڵ فەرمانبەران، ئەمەش دیاردەیەكی بەربڵاوە لە زۆربەی بەشەكاندا لە دەستەی خانەنشینی تەواوكردنی مامەڵەكان و میكانیزمی پێدانی بڕی گەرەنتی و ئەو غەرامانەی كە بەسەر كۆمپانیاكان و خاوەنكارەكاندا سەپێنراوە، جگە لە میكانیزمی پشكنین لەسەر شوێنی كار، پەسەندكردنی ڕاپۆرتی پشكنەر كە كاتێكی زۆری دەوێت، و سەختی بەدەستهێنانی دۆخی سەلامەتی.

لە ڕاپۆرتەكەدا ئاماژە بەوە كراوە : كە ئەو كۆششانەی بەڕێوەبەرایەتیەكان بۆ زۆرجار داوای بەڵگەنامە لە وردبینیكەرەكان بەتایبەتی سەبارەت بە راستنامە، هەروەها سەرپێچیكردنی لە ڕێنماییەكانی بەشی هەماهەنگی حكومەت و كاروباری هاووڵاتیان لە ئەمینداریەتی گشتیی ئەنجومەنی وەزیران، و شكستی دەستەی خانەنشینی لە هەماهەنگی و بەدواداچوون لەگەڵ بەڕێوبەرایەتی رەگەزنامە و گەشت و گوزار لە دابینكردنی ئامێری یەكگرتووی كارت خوێنەر، هەروەها سەبارەت بە لاوازی میكانیزمی سووڕانەوەی پۆست و نادروستی نێوان بەشەكانی یەك بەش (بەتایبەتی لە بارەگای دەستەكە).

لە چوارچێوەیەكی پەیوەندیدارەكانی دەستپاكی جەختیكردەوە بەپێی بەیاننامەكە لەسەر پێویستی ناساندنی سستەمی ئەلیكترۆنی لە كارەكانی دەستەی خانەنشینی لە كاتی وەرگرتن و پێشخستنی مامەڵەكە و بەدواداچوونی، هەروەها پەسەندكردنی بەرنامەی ئەلیكترۆنی پەیوەست بە بەشە پەیوەندیدارەكان لە ڕێگەی ئینتەرنێت، بۆ تێپەڕاندنی بەربەستێكی گەورە كە دەبێتە هۆی دواكەوتنی تەواوكردنی مامەڵەكان.